A FAREWELL TO FRANTZIS
by art collector and founder of the Vorres Museum, the late Ian Vorres
(in Greek)
Έκοψε ο θάνατος το νήμα της μακροχρόνιας δημιουργικής ζωής του εκλεκτού φίλου Φραντζή Φραντζεσκάκη για να του ανοίξει διάπλατα το δρόμο για την ιστορική του θέση εσαεί ως ο μεγάλος ευεργέτης του καλλιτεχνικού θριάμβου της νεότερης Ελλάδας.
Ιδεολόγος, φιλότεχνος, οραματιστής, με ευρύτατη εγκυκλοπαιδική μόρφωση, έθεσε από νωρίς ως ιερό σκοπό της ζωής του τη μελέτη, προβολή και διάδοση παγκοσμίως της ελληνικής τέχνης, ιδιαίτερα της μεταπολεμικής περιόδου. Το ανεπανάληπτο εθνικό του αυτό όραμα το πέτυχε ανέλπιστα ως δημοσιογράφος, συγγραφέας, τεχνοκρίτης και ιδιαίτερα με τη δημιουργία της γκαλερί Ζυγός και του ομώνυμου επιφανούς καλλιτεχνικού περιοδικού, εκδότης και ψυχή του οποίου υπήρξε επί πολλά χρόνια. Αξίζει να αναφερθεί ότι είχε πάντα την αμέριστη συμπαράσταση της συζύγου του Νίτσας και του γιού του Ίωνα.
Δεν πιστεύω ότι υπήρξε και θα υπάρξει ποτέ στην Ελλάδα καλλιτεχνικό περιοδικό μεγαλύτερης καλλιτεχνικής εμβέλειας και ενδιαφέροντος από αυτή που προσέφερε ο ιστορικός πλέον Ζυγός. Έγχρωμο, με πλούσιο φωτογραφικό υλικό, άψογο αισθητικά και υψηλών προδιαγραφών, το περιοδικό υπήρξε ένα πραγματικό καταφύγιο πνευματικής, ψυχικής και συναισθηματικής απελευθέρωσης. Αποδείχθηκε δε και φάρος παγκόσμιας προβολής της ελληνικής δημιουργικότητας, καθότι δίγλωσσο (ελληνικά και αγγλικά) έχαιρε μεγάλης κυκλοφορίας στις Η.Π.Α., Καναδά, Αυστραλία και Ευρώπη.
Στην πολυδιάστατη δημιουργική του ζωή, η άμεση προθυμία του να στηρίξει και να συμβουλεύσει, ιδιαίτερα τους νέους καλλιτέχνες, καθώς και να συμβάλλει σε οιανδήποτε καλλιτεχνική και πολιτιστική πρωτοβουλία έμεινε παροιμιώδης. Το γεγονός αυτό αφορά άμεσα και το Μουσείο Βορρέ. 'Ημουν πράγματι τυχερός να είμαι αποδέκτης όχι μόνο της ειλικρινούς φιλίας του αλλά και της απεριόριστης κατανόησης και καθοδήγησής του επί μία 30ετία που συνέβαλε στη δημιουργία και προβολή του μουσείου καθώς και στον εμπλουτισμό των συλλογών του.
Το πόσο σημαντική και ειλικρινής υπήρξε η μακροχρόνια αυτή συνεισφορά του Φραντζή αρκεί να αναφερθώ στο γεγονός ότι όταν προανήγγειλα τα εγκαίνια του μουσείου το καλοκαίρι του 1982, το τεύχος Μαρτίου/Απριλίου του Ζυγού συμπεριλαμβανομένου και του εξωφύλλου, ήταν σχεδόν εξ ολοκλήρου αφιερωμένο στο μουσείο. 'Ηταν πράγματι το ωραιότερο δώρο που θα μπορούσε κανείς να μας προσφέρει για την περίσταση.
Τελειώνοντας, ας μου επιτραπεί να αναφέρω κατά λέξη ορισμένα αποσπάσματα δικής του εμπνεύσεως που περιλήφθηκαν στον κατάλογο του μουσείου, που αποκαλύπτουν την έμφυτη ευφράδεια και την ποιητική γλαφυρότητα της πένας του, συμπεριλαμβανομένης μιας βαθειάς γνώσης στην ιστορική αξιολόγηση των γεγονότων, ιδιαίτερα όσον αφορά την μεταπολεμική περίοδο.
"Μετά τη λαίλαπα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου που κυριολεκτικά σάρωσε ολόκληρη την Ελλάδα και ενώ ακόμα τα ίχνη της φοβερής αυτής καταστροφής ήταν παντού νωπά γύρω μας, βλέπουμε με θαυμασμό την ελληνική τέχνη, σαν τον φοίνικα που αναδύεται από την τέφρα του, να συνέρχεται, να ορθοποδεί και σε ελάχιστο χρόνο να περνά σε μιά νέα περίοδο ανθήσεως εκπληκτική. Νέες ιδέες, νέες δυνάμεις, νέες αφετηρίες, σφραγίζουν την μεταπολεμική αυτή περίοδο της νεοελληνικής τέχνης, επιβεβαιώνοντας και τη λαϊκή πεποίθηση ότι η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει.
Μπορεί γενικά να λεχθεί ότι οι σύγχρονοι Έλληνες δημιουργοί διέπονται από ένα δυνατό πνεύμα διεθνισμού. Τούτο είναι απόλυτα φυσικό όταν ληφθεί υπόψη ότι σχεδόν όλοι έχουν σπουδάσει και εργασθεί στο εξωτερικό αφού πρώτα αποφοίτησαν από την Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας. Αυτό επίσης που είναι αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι παρόλο που έχουν δεχθεί ισχυρές ξένες επιρροές, διατηρούν συνειδητά και δυναμικά την προσωπικότητά τους και έναν ιδιάζοντα ελληνικό χαρακτήρα στενά συνδεδεμένο με τη φύση, τη μυθολογία και την ιστορία της Ελλάδας, μια ιστορία και έναν πολιτισμό πού άφησαν τα ίχνη τους σε κάθε γωνιά της υφηλίου.
Οι Έλληνες καλλιτέχνες μας κάνουν και εμάς να αισθανόμαστε γερά δεμένοι με αυτή τη γη που ξέρει να δέχεται στα σπλάχνα της κάθε είδους σπόρους και γονιμοποιώντας τους να τους δίνει τη γεύση και το άρωμα που αυτή θέλει. Η μοναδική και αξιόλογη αυτή ιδιότητα του ελληνικού πνεύματος, η ικανότητά του να δέχεται, να αφομοιώνει και τελικά να επιβάλλεται, είναι αυτή που το βοήθησε να κατακτήσει εχθρούς και φίλους καθ όλη την περιπετειώδη και μακροχρόνια ιστορία μας. Αυτός ακριβώς είναι και ο λόγος που πολλάκις έχει λεχθεί ότι η Ελλάδα δεν αποτελεί μια απλή γεωγραφική οντότητα, αλλά μια μεγάλη ιδέα που μαγεύει, επηρεάζει και κατακτά".
Αιώνια η μνήμη σου αγαπητέ Φραντζή!
ΙΩΝ ΒΟΡΡΕΣ
by art collector and founder of the Vorres Museum, the late Ian Vorres
(in Greek)
Έκοψε ο θάνατος το νήμα της μακροχρόνιας δημιουργικής ζωής του εκλεκτού φίλου Φραντζή Φραντζεσκάκη για να του ανοίξει διάπλατα το δρόμο για την ιστορική του θέση εσαεί ως ο μεγάλος ευεργέτης του καλλιτεχνικού θριάμβου της νεότερης Ελλάδας.
Ιδεολόγος, φιλότεχνος, οραματιστής, με ευρύτατη εγκυκλοπαιδική μόρφωση, έθεσε από νωρίς ως ιερό σκοπό της ζωής του τη μελέτη, προβολή και διάδοση παγκοσμίως της ελληνικής τέχνης, ιδιαίτερα της μεταπολεμικής περιόδου. Το ανεπανάληπτο εθνικό του αυτό όραμα το πέτυχε ανέλπιστα ως δημοσιογράφος, συγγραφέας, τεχνοκρίτης και ιδιαίτερα με τη δημιουργία της γκαλερί Ζυγός και του ομώνυμου επιφανούς καλλιτεχνικού περιοδικού, εκδότης και ψυχή του οποίου υπήρξε επί πολλά χρόνια. Αξίζει να αναφερθεί ότι είχε πάντα την αμέριστη συμπαράσταση της συζύγου του Νίτσας και του γιού του Ίωνα.
Δεν πιστεύω ότι υπήρξε και θα υπάρξει ποτέ στην Ελλάδα καλλιτεχνικό περιοδικό μεγαλύτερης καλλιτεχνικής εμβέλειας και ενδιαφέροντος από αυτή που προσέφερε ο ιστορικός πλέον Ζυγός. Έγχρωμο, με πλούσιο φωτογραφικό υλικό, άψογο αισθητικά και υψηλών προδιαγραφών, το περιοδικό υπήρξε ένα πραγματικό καταφύγιο πνευματικής, ψυχικής και συναισθηματικής απελευθέρωσης. Αποδείχθηκε δε και φάρος παγκόσμιας προβολής της ελληνικής δημιουργικότητας, καθότι δίγλωσσο (ελληνικά και αγγλικά) έχαιρε μεγάλης κυκλοφορίας στις Η.Π.Α., Καναδά, Αυστραλία και Ευρώπη.
Στην πολυδιάστατη δημιουργική του ζωή, η άμεση προθυμία του να στηρίξει και να συμβουλεύσει, ιδιαίτερα τους νέους καλλιτέχνες, καθώς και να συμβάλλει σε οιανδήποτε καλλιτεχνική και πολιτιστική πρωτοβουλία έμεινε παροιμιώδης. Το γεγονός αυτό αφορά άμεσα και το Μουσείο Βορρέ. 'Ημουν πράγματι τυχερός να είμαι αποδέκτης όχι μόνο της ειλικρινούς φιλίας του αλλά και της απεριόριστης κατανόησης και καθοδήγησής του επί μία 30ετία που συνέβαλε στη δημιουργία και προβολή του μουσείου καθώς και στον εμπλουτισμό των συλλογών του.
Το πόσο σημαντική και ειλικρινής υπήρξε η μακροχρόνια αυτή συνεισφορά του Φραντζή αρκεί να αναφερθώ στο γεγονός ότι όταν προανήγγειλα τα εγκαίνια του μουσείου το καλοκαίρι του 1982, το τεύχος Μαρτίου/Απριλίου του Ζυγού συμπεριλαμβανομένου και του εξωφύλλου, ήταν σχεδόν εξ ολοκλήρου αφιερωμένο στο μουσείο. 'Ηταν πράγματι το ωραιότερο δώρο που θα μπορούσε κανείς να μας προσφέρει για την περίσταση.
Τελειώνοντας, ας μου επιτραπεί να αναφέρω κατά λέξη ορισμένα αποσπάσματα δικής του εμπνεύσεως που περιλήφθηκαν στον κατάλογο του μουσείου, που αποκαλύπτουν την έμφυτη ευφράδεια και την ποιητική γλαφυρότητα της πένας του, συμπεριλαμβανομένης μιας βαθειάς γνώσης στην ιστορική αξιολόγηση των γεγονότων, ιδιαίτερα όσον αφορά την μεταπολεμική περίοδο.
"Μετά τη λαίλαπα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου που κυριολεκτικά σάρωσε ολόκληρη την Ελλάδα και ενώ ακόμα τα ίχνη της φοβερής αυτής καταστροφής ήταν παντού νωπά γύρω μας, βλέπουμε με θαυμασμό την ελληνική τέχνη, σαν τον φοίνικα που αναδύεται από την τέφρα του, να συνέρχεται, να ορθοποδεί και σε ελάχιστο χρόνο να περνά σε μιά νέα περίοδο ανθήσεως εκπληκτική. Νέες ιδέες, νέες δυνάμεις, νέες αφετηρίες, σφραγίζουν την μεταπολεμική αυτή περίοδο της νεοελληνικής τέχνης, επιβεβαιώνοντας και τη λαϊκή πεποίθηση ότι η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει.
Μπορεί γενικά να λεχθεί ότι οι σύγχρονοι Έλληνες δημιουργοί διέπονται από ένα δυνατό πνεύμα διεθνισμού. Τούτο είναι απόλυτα φυσικό όταν ληφθεί υπόψη ότι σχεδόν όλοι έχουν σπουδάσει και εργασθεί στο εξωτερικό αφού πρώτα αποφοίτησαν από την Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας. Αυτό επίσης που είναι αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι παρόλο που έχουν δεχθεί ισχυρές ξένες επιρροές, διατηρούν συνειδητά και δυναμικά την προσωπικότητά τους και έναν ιδιάζοντα ελληνικό χαρακτήρα στενά συνδεδεμένο με τη φύση, τη μυθολογία και την ιστορία της Ελλάδας, μια ιστορία και έναν πολιτισμό πού άφησαν τα ίχνη τους σε κάθε γωνιά της υφηλίου.
Οι Έλληνες καλλιτέχνες μας κάνουν και εμάς να αισθανόμαστε γερά δεμένοι με αυτή τη γη που ξέρει να δέχεται στα σπλάχνα της κάθε είδους σπόρους και γονιμοποιώντας τους να τους δίνει τη γεύση και το άρωμα που αυτή θέλει. Η μοναδική και αξιόλογη αυτή ιδιότητα του ελληνικού πνεύματος, η ικανότητά του να δέχεται, να αφομοιώνει και τελικά να επιβάλλεται, είναι αυτή που το βοήθησε να κατακτήσει εχθρούς και φίλους καθ όλη την περιπετειώδη και μακροχρόνια ιστορία μας. Αυτός ακριβώς είναι και ο λόγος που πολλάκις έχει λεχθεί ότι η Ελλάδα δεν αποτελεί μια απλή γεωγραφική οντότητα, αλλά μια μεγάλη ιδέα που μαγεύει, επηρεάζει και κατακτά".
Αιώνια η μνήμη σου αγαπητέ Φραντζή!
ΙΩΝ ΒΟΡΡΕΣ